RELMO

 

BEFORE START CHAM, HOW TO START RELMO 

བྱིས་པའི་དཔའ་བོའི་འབྱུང་ཁུངས།

 བྱིས་པའི་དཔའ་བོའི་འབྱུང་ཁུངས།

དེ་ཡང་ རྒྱལ་རབས་གསལ་བའི་སྒྲོན་མེ་ལས་ ཞབས་དྲུང་ཐུགས་སྤྲུལ་བཞི་པ་ངག་དབང་འཇིགས་མེད་ནོར་བུ་འདི་ ཡབ་པདྨ་གླིང་པའི་གདུང་བརྒྱུད་བསྟན་འཛིན་ཆོས་རྒྱལ་དང་ ཡུམ་གོང་མ་འཇིགས་མེད་གྲགས་པའི་ཨ་ཞེམོ་ འབྲུག་རྒྱལམོ་གཉིས་ཀྱི་སྲས་ལུ་སྤྱི་ལོ་ ༡༨༣༡ རབ་བྱུང་ ༡༥པ་ ལྕགས་ཡོས་ལོར་ ཤར་ཕོགས་དགྲ་མེད་རྩེ་ཝེན་མཁར་ལུ་ ངོ་མཚར་བའི་ལྟས་དང་བཅསཔ་སྦེ་སྐུ་འཁྲུངས། སྡེ་སྲིད་ཁྲི་རབས་སོ་བཞི་པ་ཨ་ཐངཔ་འཕྱིན་ལས་ཀྱིས་ སྐུ་ན་ཆུང་ཀུའི་བསྒང་ལས་ གཞུང་ལུ་གདན་དྲངས་ཏེ་ གོང་མའི་གསེར་ཁྲི་གུ་ ཁྲི་མངའ་གསོལ་མཛད་དེ་ ཡུན་མ་རིངམ་ཅིག་ལས་རང་ སྡེ་སྲིད་ཨ་ཐང་པ་འཕྲིན་ལས་བསྙུངས་ཏེ་སྐུ་གཤེགས་ཞིནམ་ལས་ རྗེ་འཇམ་དཔལ་གྲགས་པ་དང་ འཇམ་དཔལ་རྒྱ་མཚོ་ པདྨ་བཟང་པོ་ལ་སོགས་པ་ཡོངས་འཛིན་དམ་པ་ཚུ་ལས་ རིག་པའི་གནས་ཚུ་ལུ་གསན་བསམ་མཐར་ཕྱིན་མཛད་པའི་འཕྲོ་ཁར་ སྤུངས་ཐང་ཁར་ནང་འཁྲུགས་ལངས་ཏེ་ གཞོང་སྒར་རྫོང་དཔོན་ལྕགས་པ་སངས་རྒྱས་དམག་ལུ་ཐོན་འོང་སྟེ་ སྤུངས་རྫོང་འཕྱོག་པ་གི་མ་ཚད་ ཁོ་རའི་འདོད་པ་དང་འཁྲིལ་ཏེ་ རྡོ་རྗེ་ནོར་བུ་སྡེ་སྲིད་ཀྱི་ཁྲི་ཁར་བསྐོས་ཏེ་ ཐིམ་ཕུ་ཁ་ཐུག་ལུ་བཀྲིས་རྡོ་རྗེ་སྡེ་སྲིད་ཀྱི་ཁྲི་ཁར་བསྐོས་ཏེ་ཁག་གཉིས་འབད་ཡར་སོ་ནུག། ཡབ་ཀྲོང་གསར་དཔོན་སློབ་བསྟན་འཛིན་ཆོས་རྒྱལ་ ཆོས་རྩེ་ལས་གཞུང་ལུ་མ་སྒྲིགཔ་ཁག་གཉིས་ཀྱི་བར་ན་ཁྲི་བསྒྲིག་པར་བྱོན་ཡོདཔ་ཨིན་རུང་ གཞུང་ལུ་ལྷོདཔ་ད་གཞན་རྐྱེན་ལས་བརྟེན་ཏེ་ སྡེ་སྲིད་བཀྲིས་རྡོ་རྗེའི་ཁ་ཐུག་ལུ་ཡར་སོངམ་ལས་ ཞབས་དྲུང་འཇིགས་མེད་ནོར་བུ་ཡང་ ཡབ་ཀྱིས་སྤུངས་ཐང་རྫོང་ནང་བཞུགས་མ་བཅུག་པར་ གཞན་ཁར་བྱོན་དགོཔ་བྱུང་ཡོདཔ་པའི་ལོ་རྒྱུས་གསལ་ཡོད་རུང་ འབྲུག་དཀར་པོའི་ནང་གསེས་ཆོས་རྩེ་དཔོན་སློབ་རིམ་བྱོན་གྱི་གྲངས་སུ་ དཔོན་སློབ་བསྟན་འཛིན་ཆོས་རྒྱལ་ཟེར་བའི་མཚན་མེདཔ་ལས་ཐེ་ཚོམ་གྱི་གཞིར་གྱུར་ཡོད་རུང་ དཔོན་སློབ་བདུན་པ་དཀོན་མཆོག་བསྟན་འཛིན་ཟེར་མི་དང་ཆོས་རྒྱལ་བསྟན་འཛིན་གཉིས་མཚན་གྱི་རྣམ་གྲངས་མེན་ན་མནོཝ་ཅིག་འདུག།

གང་ལྟར་ཡང་ཞབས་དྲུང་འཇིགས་མེད་ནོར་བུ་ཡབ་ཀྱི་བཀའ་བཞིན་དུ་སྤུངས་ཐང་རྫོང་ནང་ལས་ཕྱི་ཁར་བྱོན་ངོ་མ་བདེ་བར་ཡོངས་འཛིན་པདྨ་བཟང་པོ་རྫོང་གྱི་ཕྱི་ཁར་ཆོ་ག་གནང་པར་འབྱོན་ནི་ཨིན་པའི་གནད་དོན་ལུ་ཧད་བཏགས་ཏེ་ ཧེ་མར་གདན་དྲངས། ཕག་ཞུ་མི་ཚུ་གྱིས་ཞབས་དྲུང་རིན་པོ་ཆེ་དལ་འབྱོར་གྱི་མི་ལུས་རིན་པོ་ཆེ་ཐོབ་བཞིན་དུ་ཤིང་འབྲས་ཟེར་བའི་དངོས་པོ་ཅིག་ལུ་མཚན་གསོལ་ཏེ་ དོས་ཆུང་ཀོ་ནག་ཅན་ཅིག་གི་ནང་ན་ བསམས་ཐོག་ལས་ཞུ་སྟེ་ཡབ་སྲས་གཉིས་མཇལ་འཕྲད་མཛད་པའི་སྐབས་ སྤ་རོ་དཔོན་སློབ་ཨ་རྒས་ཧཱཔ་ཚུལ་ཁྲིམས་རྣམ་རྒྱལ་ཡང་བྱོན་ཏེ་ཐུགས་དགྱེས་པའི་གསུང་གྲོས་ཡང་ལེ་ཤ་ཅིག་གནང་ཐོག་ལས་ བྱོན་ལམ་བྱི་ལི་སྒང་བརྒྱུད་དེ་ནོར་བུ་སྒང་ལུ་ཕེབས་ད་ སའི་ཚངས་པ་སྡེ་སྲིད་བཀྲིས་རྡོ་རྗེ་ཡང་ བསུ་བ་ལུ་ཕེབས་ཏེ་དཔོན་གཡོག་ལྷན་རྒྱས་ག་ར་ རྗེ་གོང་མའི་གདན་ས་རྟ་ལོག་གསང་སྔགས་ཆོས་གླིང་དགོན་པ་ལུ་བདེ་བར་ཕྱག་ཕེབས་གནང་ནུག།

དགུང་ལོ་དགུ་བཞེསཔ་ད་ བཀྲིས་ཆོས་རྫོང་ནང་བྱོན་ཏེ་ རྗེ་ཤེས་རབ་རྒྱལ་མཚན་གདན་འདྲེན་ཐོག་ལུ་ སྔོན་འགྲོ་ལས་འགོ་བཙུགས་ཏེ་ ཕྱག་ཆེན་ཆོས་དྲུག་སོགས་སྨིན་གྲོལ་གྱི་གདམས་པ་གྱངས་ཁ་མ་ཆོདཔ་ཅིག་གསན་ཏེ་ བསྟན་པའི་གཙོ་བོ་སྦེ་བཞུགས་བཞུགས་པར་ སྡེ་སྲིད་དབང་ཆེན་རྒྱལ་པོ་ཐིམ་རྫོངཔ་ཚེ་དབང་གིས་བཀྲོངས་ ཐིམ་རྫོངཔ་ཚེ་དབང་ཡང་ དབང་རྫོངཔ་ ལྕགས་པ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ལག་པར་མ་ཤོར་བར་ཡོདཔ་ལས་ དགེ་འདུན་པ་དམངས་དང་ སྤ་རོ་དཔོན་སློབ་ ཨ་རྒས་ཧཱཔ་གཉིས་ཀྱིས་ ཞབས་དྲུང་འཇིགས་མེད་ནོར་བུ་སྡེ་སྲིད་མཛད་དགོཔ་འབད་གསོལཝ་བཏབ་བཞིན་དུ་ ཞབས་དྲུང་དགུང་ལོ་ ༢༠ སྤྱི་ལོ་ ༡༨༥༠ རབ་བྱུང་ ༡༥པ་ གནམ་ལོ་ལྕགས་ཁྱི་ལོ་ལུ་ སྡེ་སྲིད་ཁྲི་རབས་སོ་དགུ་པའི་ཁྲི་ཐོག་ཁར་ ཆིབས་གྲལ་བཙར་སྟེ་བྱོནམ་ད་འབྲེལ་ དཔོན་སློབ་ཨ་རྒས་ཧཱཔ་གིས་ ཕྱི་ལྟར་དེ་ཁར་འཛོམས་པའི་མི་ཚུ་ལུ་སེམས་ཡེངས་བཅུག་ནི་དང་ ངལ་མ་རངས་པའི་ལྕགས་པ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཕྱོགས་གཏོགས་དགྲ་བྱང་ཕྱད་ཚུ་ལས་ སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་དོན་ལུ་ བྱིས་པའི་དཔའ་བོ་རྐྱབ་མི་ མི་གཉིས་ཀྱིས་གྱལ་གཡས་གཡོན་ལས་ཡར་མར་བརྗེ་སྟེ་ འཆམ་གྱི་ལེའུ་བསྒྱུར་བརྫུ་བཏབ་སྟེ་ མི་ཚུ་ཕར་བདའ་ཚུར་བདའི་ཐོག་ལས་ སྲུང་སྐྱོབ་འབད་བའི་ཚུལ་དང་ ནང་ལྟར་དུ་མི་འཇིགས་པའི་དཔའ་བོའི་མཐུ་སྟོབས་ཕྱི་ཁར་བཏོན་པའི་རྟགས་མཚན་དང་ རྟེན་འབྲེལ་གྱི་ཆེ་བ་ལུ་དགོངས་ཏེ་ བཀྲིས་ཆོས་རྫོང་གི་ཕྱི་ཁར་ ཐང་རྫོང་ནང་སར་༼ད་རས་ནངས་པ་གཞི་གཡོགཔ་ཚུའི་སྣུམ་འཁོར་བཞག་ས༽ ཐང་ལ་བདེཝ་འགོར་ཐོག་ལས་ བྱིས་པའི་དཔའ་བོ་ཟེར་བའི་སྲོལ་ཁྱུན་འགོ་ཐོག་དེ་བསྒང་ དཔོན་སློབ་ཧཱཔ་གིས་བཙུགས་གནང་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཨིན་མས།

དགྲ་མེད་རྩེ་རྔ་འཆམ་གྱི་འབྱུང་ཁུངས།

 དགྲ་མེད་རྩེ་རྔ་འཆམ་གྱི་འབྱུང་ཁུངས།

དུས་རབས་ ༡༥ པའི་ནང་ བུང་ཐང་སྟང་ཆལ་ལུ་འཁྲུངས་མི་ གཏེར་ཆེན་ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་རིག་འཛིན་པདྨ་གླིང་པ་གི་སྐུ་ཚམོ་ ཨ་ནེ་མཆོད་རྟེན་བཟངམོ་གིས་ འབྲུག་ཤར་ཕྱོགས་དགྲ་མེད་རྩེ་ལུ་གདན་ས་བཏབ་སྟེ་བཞུགས་པའི་སྐབས་ ཨ་ནེའི་ནུ་གཅུང་ ཀུན་དགའ་སྙིང་པོ་ཟེར་མི་འདི་ མདོ་སྔགས་གཞུང་ལུགས་ཀུན་ལ་མཁསཔ་མ་ཚད་ གསང་སྔགས་ཟབ་མོའི་ཆོས་ལུ་མངའ་བརྙེས་ཏེ་ ཨྱོན་རིན་པོ་ཆེ་དང་ཚར་ལེ་ཤ་རང་དངོས་མཇལ་འབྱུང་མི་འདི་ རྔ་ཡབ་ཟངས་མདོག་དཔལ་རི་ཞིང་ཁམས་ལུ་ རང་བྱུང་སྤྲུལ་པའི་ཕོ་བྲང་ཆེན་པོའི་ལྟེ་བར་ བདེ་གཤེགས་ཀུན་འདུས་ཨྱོན་ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་འཇའ་ལུས་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་སྐུར་བཞུགས་པའི་སྤྱན་སྔར་ རིག་འཛིན་དཔའ་བོ་ཚོགས་པའི་གྱལ་ཁར་བཞུགས་པའི་སྐབས་ དཔའ་བོ་དང་མཁའ་འགྲོ་མ་ཚུ་ ཞི་ཁྲོ་དམ་པ་རིགས་བརྒྱའི་ལྷ་ཚོགས་གར་འཆམ་གྱི་རྣམ་པར་བྱོན་པའི་ཚུལ་མཇལ་མི་འདི་ ཨྱོན་རིན་པོ་ཆེ་གིས་ གར་འཆམ་དེ་ཉིད་ཀྱི་ཐོག་ལས་ འགྲོ་བ་སེམས་ཅན་གྱི་དོན་ལུ་མཛད་དགོ་པའི་བཀའ་ལུང་གནང་ནུག། ལོག་སྟེ་གདན་ས་ལུ་ཕྱག་ཕེབས་ཞིནམ་ལས་ རྔ་འཆམ་དེ་མཛད་གནང་གནངམ་ཨིནམ་ལས་ རྔ་འཆམ་གྱི་ཆས་ཚུ་ དཔལ་གྱི་ཆས་བརྒྱད་ གར་གྱི་ཉམས་དགུ་ ཕྱིའི་ལེའུ་དང་རྩ་ཚིག་ ནང་གི་དམིགས་རིམ་ཚུ་ག་ར་ རྒྱསཔ་སྦེ་བརྩམས་གནང་ཡོད་མི་ཚུ་ ཁ་གསལ་སྦེ་པདྨ་གླིང་པའི་བཀའ་འབུམ་ནང་མཇལ་ཚུགས་ཨིན་མས།

དགོས་པ་ག་ཅི་གི་དོན་ལུ་ཨིནམ་ཟེར་བ་ཅིན་ ཨྱོན་རིན་པོ་ཆེའི་ལུང་གིས་ཟིན་པར་ གཏེར་འཆམ་དེ་གིས་ གསང་སྔགས་ཐེག་ཆེན་གྱི་བསྟན་པ་རྒྱས་པར་མཛད་དེ་ གདུལ་བྱ་སྐྱེ་བོ་མཆོག་དམན་ཚུ་ག་ར་ ཚེ་འདིར་འགལ་རྐྱེན་བར་ཆད་ཞི་ནི་དང་ ཕྱི་མ་མཐར་ཐུག་ཨྱོན་རིན་པོ་ཆེའི་གོ་འཕང་ངེས་པར་འཐོབ་པའི་དོན་ལུ་ འཆམ་གྱི་ལྟདམོ་སྦེ་མཛད་གནང་གནངམ་ཨིནམ་ལས་ འཆམ་དེ་འགོ་ཐོག་ འབྲུག་ཤར་ཕྱོགས་དགྲ་མེད་རྩེ་ལུ་གནངམ་ལས་ མིང་ཡང་ དགྲ་མེད་རྩེ་རྔ་འཆམ་ཟེར་འབྱུང་ནུག།

ལས་ཉོན་སྡིག་སྒྲིབ་སྦྱངས་ རྣམ་པར་ཤེས་པ་དག་པའི་ཞིང་ཁམས་སུ་འཕངས་པའི་ཚུལ་དང་ གར་འཆམ་རྔ་གིང་གིས་ ཤ་ཁྲག་གི་མཆོད་པ་རིག་འཛིན་གྱི་ལྷ་ཚོགས་ཚུ་ལུ་ཕུལ་བའི་སྟབས་ལས་བརྟེན་ཏེ་ བར་ཆད་བདུད་རྣམས་ཕམ་ཞིང་མནན་པའི་བྲོ་འཆམ་མདོ་སྔགས་ཀྱི་བསྟན་པ་དར་ཞིང་རྒྱས་པའི་ཆོས་རྔ་བརྡུངས་ སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པ་རིན་པོ་ཆེ་དར་ཞིང་རྒྱས་ཏེ་ སེམས་ཅན་ཡོངས་ལུ་བདེ་སྐྱིད་འབྱུང་ཐབས་ཀྱི་ཚུལ་སྟོནམ་ཨིན་ནོ།

ཁྱུང་རྫམ་འཆམ་གྱི་འབྱུང་ཁུངས།

 

 ཁྱུང་རྫམ་འཆམ་གྱི་འབྱུང་ཁུངས།

སྔོན་དུས་རབས་ ༨ པའི་ནང་ ས་བདག་འཁོར་བཅས་ཀྱིས་ནད་གཞི་འཚུབས་ཅན་འདྲ་མིན་སྣ་ཚོགས་ཀྱི་སྒོ་ལས་ སེམས་ཅན་ལུ་གནོད་དེ་ འགྲོ་བ་རིགས་དྲུག་ལུ་བཟོད་མེད་ཀྱི་སྡུག་བསྔལ་མྱོངམ་ད་ འགྲོ་བ་རིགས་དྲུག་སྡུག་བསྔལ་ལས་གྲོལ་ཐབས་ལུ་ གུ་རུ་པདྨ་སམ་བྷ་བ་མཆོག་གིས་ བྱ་ཁྱུང་གི་གཟུགས་སུ་སྤྲུལ་ཏེ་ བདུད་འདུལ་གྱི་འཕྲིན་ལས་མཛད་དེ་ ཞི་བའི་ས་བོན་བཏབ་པའི་ཚུལ་སྟོནམ་ཨིན།

པད་གླིང་གིང་གསུམ་གྱི་འབྱུང་ཁུངས།

 པད་གླིང་གིང་གསུམ་གྱི་འབྱུང་ཁུངས། རྒྱུག་གིང་ གྲི་གིང་ རྔ་གིང་།

དེ་ཡང་ ཁམས་གསུམ་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ཀྱི་བདེ་སྐྱིད་ཀྱི་རྩ་བ་ནི་ སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པ་རིན་པོ་ཆེའི་མདོ་སྔགས་ལུང་རྟོགས་ཀྱི་ཆོས་གཉིས་ཨིནམ་ལས་ བསྟན་པ་འཇིག་རྟེན་གྱི་ཁམས་ནང་ལུ་ དར་ཞིང་རྒྱས་པའི་ཐབས་ལུ་ འཆད་ཉན་རྩོམ་པའི་གྲྭ་བཙུགས་ཏེ་ཐོས་བསམ་སྦྱངས་ སྒོམ་པའི་གྲུབ་སྡེ་བཙུགས་ཏེ་ ག་ར་གིས་ཉམས་སུ་ལེན་ནི་ཁོ་ན་ལུ་རག་ལསཔ་ཨིན། དེ་ལུ་མི་དགའ་བར་ བར་ཆད་བརྩམ་མི་དགྲ་བགེགས་ མི་དང་མི་མིན་བསམ་ངན་སྦྱོར་རྩུབ་འཆང་བའི་རིགས་ཚུ་ ག་ར་ལུ་འབྱུང་པོ་ཉུལ་ལེ་མ་ཟེར་སླབ་ཨིན། གནོད་བྱེད་དེ་ཚུ་བསྒྲལ་བའི་ཐབས་ལམ་རྒྱུད་སྡེ་མན་ངག་ཚུ་ནང་ལས་ལེ་ཤ་གསུངས་ཡོདཔ་བཞིན་དུ་ སྐབས་འདི་ནང་ལུ་ གཏེར་ཆེན་ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་པདྨ་གླིང་པ་ རྔ་ཡབ་ཟངས་མདོག་དཔལ་རིའི་ཕོ་བྲང་ནང་བྱོནམ་ད་ ཨྱོན་རིན་པོ་ཆེའི་སྤྲུལ་པའི་གིང་གསུམ་གྱི་ གར་འཆམ་ལུ་བརྟེན་ཏེ་ དགྲ་བགེགས་ཉུལ་ལེ་མ་བསྒྲལ་ཚུལ་མིག་འཁྲུལ་བཟུམ་སྟོན་གནང་མི་ལས་འབྱུང་བའི་མན་ངག་གི་ གར་འཆམ་བྱིན་རླབས་ཅན་ཅིག་ཨིན།

དེ་ཡང་ གར་འཆམ་རྒྱུག་གིང་གིས་ དམ་པའི་ཆོས་ལུ་བར་ཆད་རྩོམ་པའི་དགྲ་བགེགས་མི་དང་མི་མིན་ཚུ་ སྲིད་པ་གསུམ་གྱི་ཁོངས་སུ་ གར་གནས་གར་བྲོས་རུང་ མངོན་ཤེས་རྫུ་འཁྲུལ་གྱིས་འཚོལ་ཏེ་ བྱམས་པའི་ལྕགས་ཀྱུས་བཟུང་ སྙིང་རྗེའི་ཞགས་པས་བཅིངས་ བདག་མེད་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་དབྱུགས་པས་བརྡུངས་ཏེ་ མདུན་དུ་དབང་མེད་བཀུག་པའི་ཚུལ་དང་ གར་འཆམ་གྲི་གིང་གིས་ སྐྱོབས་བྱེད་ལྷ་དང་འཕྲལ་ ཚེ་བསོད་དཔལ་འབྱོར་འཕྲོག་ ལས་ཉོན་སྡིག་སྒྲིབ་སྦྱངས་ རྣམ་པར་ཤེས་པ་དག་པའི་ཞིང་ཁམས་སུ་འཕངས་པའི་ཚུལ་དང་ གར་འཆམ་རྔ་གིང་གིས་ ཤ་ཁྲག་གི་མཆོད་པ་རིག་འཛིན་གྱི་ལྷ་ཚོགས་ཚུ་ལུ་ཕུལ་བའི་སྟབས་ལས་བརྟེན་ཏེ་ བར་ཆད་བདུད་རྣམས་ཕམ་ཞིང་མནན་པའི་བྲོ་འཆམ་མདོ་སྔགས་ཀྱི་བསྟན་པ་དར་ཞིང་རྒྱས་པའི་ཆོས་རྔ་བརྡུངས་ སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པ་རིན་པོ་ཆེ་དར་ཞིང་རྒྱས་ཏེ་ སེམས་ཅན་ཡོངས་ལུ་བདེ་སྐྱིད་འབྱུང་ཐབས་ཀྱི་ཚུལ་སྟོནམ་ཨིན་ནོ།

JONLA UGYEN GATSHEL LAKHANG, RADHI TASHIGANG

 

JONLA LAKHANG

 

MASK DANCER 

ཨ་ཙ་རའི་རྒྱབ་ཁུངས།

ATSARA

 སྐུ་གཟུགས་བཟང་པོ་ ད་རེས་རང་ལུགས་ལམ་སྲོལ་གྱི་ལས་རིམ་ནང་ལུ་ ཨ་ཙ་རའི་སྨྱོན་འཆམ་གྱི་སྐོར་ལས་ ལས་རིམ་ཅིག་ཞུ་ནི་ཨིན།

ཨ་ཙ་རའི་མྱོན་འཆམ་ཟེར་མི་འདི་འཆམ་རྐྱབ་པའི་སྐབས་ལུ་མེད་ཐབས་མེདཔ་ཅིག་ཨིན་མས། འཆམ་འདི་རྒྱ་གར་གྱི་གྲུབ་ཐོབ་དང་ རྣལ་འབྱོར་པ་ཚུ་གི་ མཛད་སྤྱོད་ལུ་ གཞི་བཞག་སྟེ་ མཛད་མཛདཔ་ཅིག་ཨིན་པས། འབྲུག་ལུ་སྒྲོམ་མཆོད་ཚེས་བཅུའི་སྐབས་ལུ་ ཨརྩ་ར་གིས་ཚུལ་མིན་གྱི་སྤྱོད་པ་སྣ་ཚོགས་འབད་ སྟོན་མི་དེ་ཡང་ ཆོས་ཉིད་ཀྱི་དོན་ མངོན་སུམ་ལུ་རྟོགས་པའི་གྲུབ་ཐོབ་ཚུ་གིས་ ལེགས་ཉེས་དང་ གཙང་བ་དེ་ལས་བཙོག་པ་ བཟང་ངན་གྱི་དབྱེ་བ་ འཇིག་རྟེན་པ་ལུ་ཡོད་པའི་རྣམ་རྟོག་ག་ར་སྤངས་ཏེ་ འཇིག་རྟེན་ལས་འདས་པའི་ འཁོར་འདས་རོ་མཉམ་གྱི་སྤྱོད་པ་ལུ་བཞུགས་པའི་བརྡ་མཚོན་ལུ་ ཕྱི་སྐྱ་གཏམ་དང་ ནང་དོན་གཏམ་གྱི་སྤྱོད་པ་སྣཚོགས་སྟོན་པའི་ཚུལ་སྟོནམ་ཨིན་མས།

ཨ་ཙ་ར་ཟེར་མི་འདི་ ཧེ་མ་ རྒྱ་གར་འཕགས་པའི་ཡུལ་ལུ་ གྲུབ་ཐོབ་བརྒྱད་དང་ཅུ་ཚུ་ གྲུབ་པའི་དབང་ཕྱུག་ཆེན་པོ་ བསམ་གྱི་མི་ཁྱབ་ཅིག་བྱོན་མི་ཚུ་མང་ཤོས་ཅིག་ རྒྱལཔོ་དང་བློན་པོའི་སྲས་ ལ་ལུ་ཅིག་ནི་ བྲམ་ཟེ་ཆེན་པོའི་བུ་ ཡོན་ཏན་སྟོབས་སྦྱོར་མངའ་ཐང་ཆེ་བའི་རིགས་ལས་བྱུང་མི་ཙང་ཙ་ཨིན་པས། མཁས་པ་འདི་ཚུ་ ཚེ་ད་ལྟོའི་བྱ་བ་ག་ར་ སྙིང་པོ་ཏིལ་གྱི་པགས་ཀོ་བཟུམ་ཅིག་ཡང་མེདཔ་འབད་མཐོང་སྟེ་ ཕམ་སྤུན་ཆ་ཚུ་གིས་ བཀག་ཆ་འབད་རུང་བཀག་མ་ཚུགས་པར་ ཚེ་འདི་དང་ཕྱི་མ་གཉིས་ཆ་ར་ལུ་ཕན་པའི་དམ་པའི་ཆོས་གྲུབ་པར་བྱོན་ཏེ་ མདོ་སྔགས་རིག་པའི་གནས་ལུ་མཁས་པར་སྦྱངས་ཏེ་གྲུབ་པ་ཐོབ་ཡོད་མི་ཚུ་ཨིན་པས། དེ་ལས་འཇིག་རྟེན་གྱི་སྣང་བ་ལུ་ འཛིན་པ་མེད་པའི་ས་ལུ་ཞུགས་པའི་བརྡ་ཚོན་ལུ་ འཆོལ་ལོང་དང་མཉམ་ཆུང་གི་ཆས་སྒྲིག་སྟེ་བཞུགས་ནི་འདི་གིས་ གྲུབ་ཐོབ་ཆེན་པོ་ཨ་ཅརྱ་ཟེར་ཞུ་སྲོལ་ཡོདཔ་ཨིན་རུང་ ཡོངས་གྲགས་ལུ་ཨ་ཙ་ར་ཟེར་དར་ཁྱབ་ཡར་སོ་ནུག།

མ་གཞི་ང་བཅས་རའི་རྒྱལ་ཁབ་ནང་ སྒྲོམ་མཆོད་ཚེས་བཅུའི་སྐབས་ལུ་ ཨ་ཙ་ར་གིས་ སྔར་གྱི་ཁྱུན་དང་འཁྲིལ་ཏེ་ འབད་སྲོལ་མ་འདྲཝ་ལེ་ཤ་ཡོད་མི་འདི་ཁུངས་དོན་སྦོམ་ཡོད་རུང་ ང་བཅས་ར་ལྟདམོ་བལྟ་མིའི་སྣང་བ་ལུ་ དགོད་བྲ་བསྒྱུར་དོ་བཟུམ་ཅིག་ལས་བརྒལ་ཏེ་ རྒྱུ་མཚན་ལྡན་པའི་ཁུངས་དོན་མ་ཤེས་ནི་འདི་གིས་ གུས་བཀུར་ཆུང་དོ་ཡོདཔ་ཨིན་པས། ཨིན་རུང་ སྤྱི་ལོ་༢༠༡༤ལུ་ རྒྱལ་གཞུང་ཟློས་གར་སློབ་སྦྱོང་སྤེལ་ཁང་གིས་འགོ་འདྲེན་ཐོག་ལུ་ ཨ་རྩ་ར་རྐྱབ་ནིའི་ཉམས་མྱོང་ཡོད་མི་དང་ ལམ་སྲོལ་གྱི་མཁས་དབང་ཚུ་ གྲོས་འཛོམས་ཀྱི་ཐོག་ལས་ སྤྱིར་བཏང་ཨ་ཙ་རའི་སྒྲིག་གཞི་དང་ ཨ་ཙ་རའི་ལཱ་འགན་དང་ཐོབ་དབང་ཚུའི་སྐོར་ལས་ གྲོས་འཛོམས་ཅིག་འབད་ཏེ་ཡོདཔ་ལས་ སྤྱིར་བཏང་ཨ་ཙ་ར་ཟེར་བའི་གོ་དོན་འདི་ ག་ཅི་ཨིན་ན་དང་ ཨ་ཙ་ར་ཐོན་དགོ་པའི་འབྱུང་ཁུངས་ཀྱི་སྐོར་ལས་བཤད་མི་ནང་་ཨ་ཙ་རའི་ལ་འགན་ངོ་མ་ཅིག་ཡང་ ་འཆམ་རྐྱབ་པའི་སྐབས་ལུ་ཞལ་འབགཔ་ཚུ་ལུ་ སྟབས་མ་བདེཝ་རེ་འཐོནམ་ད་ འཆམ་ཆས་བཅོ་ནི་དང་ ཞལ་འབགཔ་གི་ཐགཔ་བསྡམ་ནི་ཚུ་ལུ་ ཆ་རོགས་འབདཝ་ཨིན་པས། གསང་བ་ལྟར་དུ་འབད་བ་ཅིན་ གར་འཆམ་མཇལམི་ཚུ་ལུ་ འཇིག་རྟེན་་པའི་ལྟར་སྣང་ལུ་ དགྲ་གཉེན་དང་བཟང་ངན་གྱི་དབྱེ་བ་ཡོདཔ་སྦེ་མཐོང་ཏེ་འབད་རུང་ དོན་ལུ་རང་བཞིན་གྱིས་གྲུབ་སྟེ་མེད་པར་ ག་ར་སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱི་ངོ་བོ་ལས་ མ་འདསཔ་ཅིག་ཨིན་ཟེར་གསལ་སྟོན་འབད་བའི་ཚུལ་ཨིན་པས། ཨིན་རུང་སྤྱིར་བཏང་འཆམ་རྐྱབ་པའི་སྐབས་ འཆམ་གྱི་་རིགས་དང་འཁྲིལ་ཏེ་ ཨ་ཙ་ར་ཚུ་གིས་འབད་དགོ་པའི་ལཱ་འགན་ཚུ་ཡང་ལེ་ཤ་ཅིག་རང་ཡོདཔ་ཨིན། དེ་ཚུ་ ད་ལྟོ་ཚུན་ཚོད་ངག་རྒྱུན་གྱི་ཐོག་ལས་མ་གཏོགས་ ལོགས་སུ་སྦེ་ཡིག་ཐོག་ལུ་བཀོད་བཀོདཔ་ཅིག་ ག་ཏེ་ཡང་མེདཔ་་ཨིན་པས།

ག་ཅི་འབད་ཡིག་ཐོག་ལུ་བཀོད་དགོཔ་ཨིན་ནའི་སྐོར་ལས་སླབ་མི་འདི་བཙུགས་ནི།

ཨ་ཙ་རའི་སྤྱོད་པ་འདི་ཡ་མཚན་ཆེ་བའི་ གཞི་ཅིག་ཨིནམ་ལས་ ཕྱི་འཇིག་རྟེན་ཡོངས་གྲགས་ཀྱི་སྣང་བ་ལུ་ ཕམ་བུ་གཞི་དང་མི་མང་འཛོམས་ས་ལུ་ ཁྲེལ་དང་ངོ་ཚའི་སྣང་བ་ག་ནི་ཡང་མེད་པར་ དགོད་བྲ་བའི་ཚུལ་ལུ་རྣམ་འགྱུར་འདྲ་མི་འདྲ་ལེ་ཤ་སྟོན་མི་འདི་ འཇིག་རྟེན་པའི་འཛིན་པ་འདི་ དག་པའི་སྣང་བ་ལུ་ངོ་སྤྲོད་འབད་བའི་ཚུལ་སྟོནམ་ཨིན་མས། འབྲུག་རྒྱལ་ཁབ་ནང་ལུ་ཨ་རྩ་ར་་ལུ་རིགས་མ་འདྲཝ་ག་དེ་ཅིག་ཡོདཔ་ཨིན་ན་དང་ནམ་ལས་འབྱུང་འབྱུངམ་ཨིན་ནའི་སྐོར་ལས་བཤད་མི་ནང་་་་་་

འཇིག་རྟེན་པའི་དཔྱེ་གཏམ་ལུ་ རྒྱལཔོ་རེ་ལུ་ཁྲིམས་ལུགས་རེ།། བླམ་རེ་ལུ་ཆོས་ལུགས་རེ།།ལུང་པ་རེ་ལུ་ལུགས་སྲོལ་རེ་ཟེར་སླབ་སྲོལ་ཡོད་དོ་བཟུམ་སྦེ་ ཨ་ཙ་རའི་སྨྱོན་འཆམ་འདི་ཡང་ རྫོང་ཁག་དང་ལུང་ཕྱོགས་སོ་སོ་ལུ་ རང་སོའི་སྔར་སྲོལ་ལམ་ལུགས་དང་འཁྲིལ་ཏེ་ ཨ་རྩ་རའི་ལ་འགན་དང་བྱ་སྤྱོད་འདི་ཚུ་ དམིགས་བསལ་ལུ་མ་འདྲཝ་ཨ་རྩི་རེ་ཡོད་རུང་ སྤྱིར་བཏང་ཨ་རྩ་རའི་ཀུན་སྤྱོད་རྣམ་གཞག་འདི་ གཅིག་མཚུངས་སྦེ་ཡོདཔ་ཨིན་་མས། དཔལ་ལྡན་འབྲུག་པའི་རྒྱལ་ཁབ་འདི་ སྔོན་བྱོན་རྒྱལ་བ་གོང་མ་ཚུ་གི་སྦས་གནས་ཁྱད་པར་ཅན་ལུ་བྱིན་གྱི་རླབས་པའི་གནས་ཆེན་ རྫོང་གཞིས་དང་ལྷ་ཁང་དགོན་སྡེ་ཚུ་ནང་ ལོ་བསྟར་བཞིན་དུ་ བྱིན་རླབས་ཅན་གྱི་ཚེས་བཅུ་བཟུང་སྲོལ་ཡོདཔ་ཨིན། འདི་ནང་ཨ་ཙ་རའི་སྨྱོན་འཆམ་རྐྱབ་མི་འདི་ མི་མཁས་པ་རྟོགས་པ་ཉམས་ལེན་སྦོམ་ཡོད་མི་རྐྱངམ་ཅིག་གི་འབད་ཆོགཔ་ཨིན་རུང་ད་རེས་ནངས་པའི་ན་གཞོན་ཚུ་གི་ཨ་རྩ་རའི་འབགཔ་བཙུགས་སྟེ་འཆམ་རྐྱབ་མི་འདི་ མི་གང་རུང་ཅིག་གི་ཡང་འབད་བཏུབ་ཟེར་་བའི་བསམ་འཆར་བཀོད་མི་ཡང་འདུག།

དེ་བཟུམ་མའི་དུས་སྟོན་ཚེས་བཅུའི་སྐབས་ སྤྲུལ་པའི་ལྷ་དང་ལྷ་མོ་དང་ གཤིན་རྗེ་ལས་མཁན་གྱི་རྣམ་པ་སྦེ་བྱོན་མི་ག་ར་ མི་མང་ལུ་མཇལ་ཁ་གནངམ་ད་ གྲུབ་ཐོབ་པའི་སྤྱོད་པ་ཚུལ་འཛིན་མི་ ཨ་ཙ་ར་ཚུ་གིས་ཡང་ངོ་ཚ་དང་བྲལ་བའི་ རྣམ་པ་དགོད་བྲོའི་ཐོག་ལས་ མི་མང་ལུ་གཟིགས་འབུལ་ཞུ་ཡོདཔ་ཨིན། ཨིན་རུང་ ད་རེས་ནངས་པ་རྒྱལ་ཁབ་གོང་འཕེལ་གྱི་འགྲོས་དང་བསྟུན་ཏེ་ འབྲུག་པའི་དགོས་འདོད་འབྱུང་བའི་གཞི་མ་ སྔར་སྲོལ་བཟང་པོའི་ གཏེར་གྱི་གང་མི་འདི་ རིམ་གྱིས་འགྲིབ་པའི་ཚ་གྱང་འདི་རྒས་ཤོས་ཚུ་ལུ་སྦོམ་འབད་ལང་འདི་ཡོདཔ་ལས་ གེ་ར་གི་བདག་འཛིན་འབད་དགོཔ་འདི་གལ་ཆེ་ཟེར་ཞུ་ནི་ཨིན། བཀྲིན་ཆེ། ཞིབ་འཚོལ་དང་ཟིན་བྲིསཔ་ བསོད་ནམས་ལྷ་མོ།

PROGRAM LIST FOR JOENLA CHAM

 

SHAZAM CHAM (ཤ་རྫམ་)

ཤ་རྫམ་འཆམ་གྱི་འབྱུང་ཁུངས།

ཤ་རྫམ་འཆམ་འདི་ སྔོན་དུས་རབས་ ༨ པའི་ནང་ ཕྱི་ནང་གི་སྣོད་བཅུད་ཐམས་ཅད་འཁྲུགས་ཏེ་ འཇིག་རྟེན་མི་བདེ་བར་བྱེད་པའི་རྒྱུའི་གཙོ་བོ་ ནུབ་བྱང་གི་ཕྱོགས་སྐྱོང་བའི་ས་བདག་རླུང་ལྷའི་རྒྱལ་པོ་འཁོར་དང་བཅས་པ་ ཨྱོན་རིན་པོ་ཆེ་གིས་ དེའི་བཞོན་པ་ཤཝ་གུ་ཆིབས་ཞིན་ན་ དམ་ལུ་བཏགས་ཏེ་འཛམ་གླིང་གི་སྐྱེ་འགྲོ་ཚུ་ འཁྲུགས་པ་མེད་པའི་བདེ་སྐྱིད་ལུ་བཀོད་པའི་ས་འདུལ་གནང་བའི་ བྱིན་རླབས་མཛད་ཡོད་མི་འདི་ ནམ་མཁའི་སྙིང་པོ་སྐུ་ཕྲེང་དང་པ་རིག་འཛིན་བློ་བཟང་ལྷ་མཆོག་གིས་ ཤཝ་གི་ཞལ་འབག་དང་བཅས་གཏེར་ལས་བཞེས་ཏེ་ ལྷོ་བྲག་མཁར་ཆུ་དགོན་པོ་ལུ་ ཤ་བ་དཀར་པོའི་འཆམ་ཟེར་མི་ཚུ་བྱུང་ནུག། དེ་བཞིན་དུ་ སྐྱེས་ཆེན་དམ་པ་ཚུའི་བཀྲིན་ཆེ་བའི་རྣམ་ཐར་གྱིས་ མ་འོངས་པའི་གདུལ་བྱ་ཚུ་སྐྱོངས་ཤིང་འཇིག་རྟེན་གྱི་འཁྲུགས་པ་ཞི་སྟེ་ བདེ་སྐྱིད་རྒྱུན་མི་ཆད་པར་འབྱུང་ཐབས་ལུ་ ཤ་རྫམ་གྱི་གར་འཆམ་འདི་མཛད་གནང་ནུག།

The Shazam  (ཤ་རྫམ་) or Stag dance is one of the well known dances in Bhutan which fall within the category of sachag (ས་བཅགས་) or dance of establishment of founding. The dance symbolizes the exorcism of negative forces and the purification and consecration of the venue for spiritual practice. The dance includes four dancers wearing masks of deer and holding swords. It is often performed as the first piece of dance in the day during a festival although this dance is now being adapted and performed for commercial purposes outside the traditional venues and events.

The culture of stag dance is common in many other parts of the Himalayas. In Tibet, the dance is often performed by a single dancer, who wears a large stag mask and heavy silk robe, and performs the ritual of ‘liberation’ (སྒྲོལ་བ་). While the Shazam dance in Bhutan also carries the same symbolism of tantric practice of ‘liberation’ of demonic forces and consecration of the space, it has only four dancers, who do not openly carry out the act of ‘liberation’ or ‘ritual killing’. The ritual of ‘liberation’ is one of the most esoteric and powerful practices of Vajrayāna Buddhism, which combines the altruism of Mahāyāna Buddhism to rescue all sentient beings from suffering and negative states of the mind and the exceptional expedient methods of secret tantras to do so. It even advocates using violent and terrifying methods out of ruthless compassion in order to tame unruly beings. Thus, in a ritual of ‘liberation’, the tantric master takes up a terrifying form externally to subjugate demonic forces and transform the negative energy into a positive one. Through the ritual, the consciousness of the target is said to be miraculously liberated while its ordinary personality is destroyed.

According to the Bhutanese dance scholars, the Shazam dance represents Padmasambhava’s taming of the king of western wind gods (ནུབ་ཕྱོགས་རླུང་ལྷའི་རྒྱལ་པོ་) who were in conflict with the gods of the north and causing a great turmoil and misery in the world. Padmasambhava is said to have tamed the god king and taken over his vehicle, which is a deer. However, nothing more is known about this story, and stag dance is also known in the Bon religion in Tibet. Thus, nothing definite can be said about origin of the stag dance, which is performed in a group in Bhutan. The use of the mask of stag in a dance which depicts the ritual of ‘liberation’ is almost certainly based on the idea of the stag-headed deity in the Buddhist tantras. The priest takes on the form of this deity through visualization and prayers and symbolically subdues the malevolent forces in a festive ritual. While the general origin of the stag dance is unclear, the introduction of the stag dance to Bhutan might have taken place from Lhodrak Karchu monatery in southern Tibet. The first Namkhai Nyingpo reincarnation, who was the lama of this monastery close to the Bhutanese border to the north, is said to have retrieved a hidden treasure of a mask of a stag and started a tradition of a white stag dance in his monastery.

The Shazam dancers wear the dorji gong (རྡོ་རྗེ་གོང་) adamantine shoulder cover and also the trab (ཀྲབ་) sash forming a cross over them for their torso. They wear a skirt of silk scarves of different colours, which are hung from a belt with the mentse designs covering the outside layer. They also wear pants with leopard stripes and skirts with tiger stripes underneath. They dance bare feet, regulated by the chief musician, who plays a pair of large boerol (བལ་རོལ་) cymbals off the dance stage. They wield swords, which signify wisdom, in their right hands and have nothing in their left. The mask of stags they wear have long antlers.

DURDAK CHAM

དུར་ཁྲོད་བདག་མོའི་འཆམ་གྱི་འབྱུང་ཁུངས།༼དུར་བདག།

དུར་ཁྲོད་བདག་མོ་ཟེར་སླབ་དགོ་མི་འདི་ དུས་རབས་ ༡༣ པའི་ནང་ གསང་སྔགས་ནང་གི་ལྷ་ཚོགས་རྣམས་བཞུགས་པའི་དཀྱིལ་འཁོར་གྱི་ཕྱི་རོལ་ཕྱོགས་མཚམས་བརྒྱད་ལུ་ དུར་ཁྲོད་བདག་མོ་ལ་སོགས་པའི་ཆོས་སྐྱོང་དམ་ཅན་རྒྱ་མཚོ་ཚུ་གནསཔ་ཨིན་པས། དེ་ཚུ་གིས་ བསྟན་པ་ལུ་གནོད་པའི་དགྲ་བགེགས་དམ་ཉམས་ཚུ་ དབང་མེད་ལུ་བཀུག་སྟེ་ དཀྱིལ་འཁོར་ལྷ་ཚོགས་ཚུ་གི་ཞལ་ལུ་ཕུལ་ཏེ་ མིང་གི་ལྷམ་མར་མཛད་དེ་ བཤད་སྒྲུབ་ཟུང་འཇུག་གི་བསྟན་པ་དང་ དེ་འཛིན་དགེ་འདུན་འདུས་པའི་སྡེ་རྣམས་གོང་ལས་གོང་དུ་འཕེལ་བར་མཛད་པ་མ་ཚད་ དེ་ལུ་མོས་པའི་སྐྱེ་འགྲོ་ཚུ་ཡང་ མཐར་པའི་ལམ་ལུ་བདེ་བར་བཀོད་པའི་འཕྲིན་ལས་མཛད་ཚུལ་སྟོནམ་ཨིན་ནོ།

𝗗𝘂𝗿𝗱𝗮𝗸 𝗖𝗵𝗮𝗺: 𝗗𝗮𝗻𝗰𝗲 𝗼𝗳 𝘁𝗵𝗲 𝗖𝗵𝗮𝗿𝗻𝗲𝗹 𝗚𝗿𝗼𝘂𝗻𝗱 𝗠𝗮𝘀𝘁𝗲𝗿𝘀

The dance of skeletal figures called durdak is a common artistic performance in Bhutan and other parts of the Himalayas. The term durdak (དུར་བདག) refers to durtrö dakmo (དུར་ཁྲོད་ཀྱི་བདག་མོ་) or the overlord of the charnel grounds. It is believed that the charnel grounds are haunted places with powerful spirits, including both benevolent and malevolent ones. While there are many harmful and demonic spirits in the charnel grounds, the skeletal figures in the Durdak dance are said to represent powerful positive forces. Bhutanese scholars on cham dance claim that the dance characters are the divine protector Palden Lhamo in her manifestation as spirits of the charnel grounds. It may also be noted that one of the dharma protectors well known in Bhutan and Tibet is Zhingchong Durthrö Dakmo (ཞིང་སྐྱོང་དུར་ཁྲོད་བདག་མོ་), a female protector deity.

 While the culture and choreography of the Durdak dance developed in Tibet and Bhutan, the concept of durdak overlords of charnel grounds and tradition of charnel grounds as spiritual sites started in India. Even in the early days of Buddhism, charnel grounds, with their dead and decaying bodies, were considered powerful sites to develop the awareness of impermanence, death, and foulness and fragility of the human body to overcome the attachment to one’s life and body. When Vajrayāna Buddhism developed as a result of a syncretic exchange with the non-Buddhist traditions, particularly the Śaiva tradition of kapalika or skull bearers, the charnel grounds came to be seen as power spots for spiritual liberation. This was because the charnels grounds were often the sites where the Mahāsiddhas, the maverick founders of Vajrayāna who worked on the fringes of society, dwelled and carried out their antinomian spiritual practices to undo social prejudices and hierarchies.

 Subsequently, the tantric Buddhists came to believe in the eight powerful charnel grounds, which are among the sacred sites blessed by Heruka, the wrathful emanation of the Buddha. According to a Buddhist story common in Bhutan, the Buddha in the wrathful Heruka form is said to have tamed the destructive evil force of Rudra, who was causing great harm to the sentient beings. The Buddha miraculously liberated Rudra’s consciousness and slaughtered, blessed and scattered his physical corpse across the Indian landscape. The areas where the pieces of Rudra’s body landed are said to have been blessed in this process as power spots for tantric practice.

 Thus, charnel grounds were seen as potent sites for spiritual practices. Besides the belief in the sites as being blessed by the Heruka, the sites were also convenient places to live fully liberated and free lives outside the society and its conventions. It was conducive for the tantric ethos of breaking free of the social taboos, hierarchies and structures. The charnel grounds are also viewed as haunted places and thus a terrifying space to test one’s sense of attachment to oneself and spiritual courage to face death and causes of fear and death. Even today, many serious practitioners in Bhutan seek cremation grounds for their practice with the belief that they are haunted by spirits who can test one’s sense of spiritual ease.

 The Durdak dance represents the powerful spirits of the charnel grounds, particularly the positive ones, who aid a practitioner in overcoming the inner obstacles on the path to enlightenment. They destroy the inner obstacles of a spiritual practitioner, such as attachment, fear, prejudice, etc. and external obstructions posed by evil spirits. They trap these obstacles, particularly the ultimate devil of the ego, and bring them to be ritually exterminated through a practice of ritual killing called ‘liberation’ (དུར་བདག་). To indicate this, the Durdak dance is often performed with four dancers carrying a triangular vessel in the middle of a black rug. The vessel is laid in front of the wrathful Buddhas to be ritually killed or liberated.

 The dancers wear skeletal masks, which resemble a fleshless or skinless skull. The face has large ears and a three-piece tiara on the top. They wear a white jacket on the top and a white pair of trousers, loose white gloves and socks, all of which have red stripes showing shapes of bones. Over the jacket, the dancers wear the dorjé gong (རྡོ་རྗེ་གོང་) or the adamantine shoulder cover and the trab (ཀྲབ་) sash forming a cross over them. Over the white trousers in the lower part, silk scarves of different colours are hung from a belt with the mentse designs covering the outside layer. They have no hand implements but often enter the dance stage holding one corner of the square black rug on which the triangular vessel is placed. The dance movements are very agile, acrobatic and abrupt ones accompanied by the music of a small posing (སྤོ་སངས་) cymbal played in the background.

 Like most other dances, the Durdak dance is performed by the monks and lay priests of the monasteries and villages during the festival. In main state centres, it is performed by the members of the Royal Academy of Performing Arts or by state dancers. Young men often perform this dance.

Author: Lopen Dr Karma Phuntsho

PACHAM AT JOENLA UGYEN GATSHEL

དཔའ་འཆམ་གྱི་འབྱུང་ཁུངས།

སྔོན་དུས་རབས་ ༡༥ པའི་ནང་ གཏེར་ཆེན་ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་རིག་འཛིན་པདྨ་གླིང་པ་ ཨྱོན་རིན་པོ་ཆེའི་ཞབས་དྲུང་དུ་བྱོན་པའི་སྐབས་ལུ་གཟིགས་དོ་བཟུམ་ རྔ་ཡབ་ཟངས་མདོག་དཔལ་རིའི་རྩེ་མོ་ལུ་ པདྨ་འོད་ཀྱི་ཕོ་བྲང་ ཡེ་ཤེས་ཀྱི་རང་མདངས་འགག་མེད་དུ་ཤར་བའི་བཀོད་པ་ ག་ཅི་དེ་ངོ་མཚར་བ་ ནམ་མཁའི་དབྱིངས་ལྟར་ཟབ་ཅིང་རྒྱ་ཆེ་བའི་དབུས་ལུ་ རྒྱལ་བ་ཀུན་གྱི་སྤྱི་གཟུགས་རིག་འཛིན་པདྨ་ཐོད་འཕྲེང་རྩལ་ ས་གསུམ་འགྲོ་བ་འདྲེན་པའི་མགོན་དང་ དཔུང་གཉེན་ཆེན་པོར་བཞུགས་པའི་ ཕྱོགས་མཚམས་ག་ར་འཇའ་འོད་ཐིག་ལེའི་དཀྱིལ་འཁོར་ བར་མཚམས་མེད་པར་གང་བའི་ཀློང་ན་ རིག་འཛིན་གྱི་ཡིད་དམ་དཔའ་བོའི་ལྷ་ཚོགས་དང་ མཁའ་འགྲོ་དཔའ་མོའི་ལྷ་ཚོགས་ཚུ་ ཞི་དྲག་གི་སྤྲུལ་པ་སྣ་ཚོགས་ལུ་སྟོན་པའི་ཟློས་གར་ཅིར་ཡང་བསྒྱུར་ གསུང་ཐེག་ཆེན་གྱི་ཆོས་སྒྲ་སྒྲོག་པའི་གླུ་དབྱངས་ལེན་ཏེ་ འཇིག་རྟེན་དང་འཇིག་རྟེན་ལས་འདས་པའི་གདུལ་བྱ་ཚུ་ ཐར་པའི་ཞིང་ཁམས་ལུ་འདྲེན་པའི་དོན་ལུ་ ཟབ་ཅིང་རྒྱ་ཆེ་བའི་ཆོས་ཀྱི་དགའ་སྟོན་གྱི་སྤྲིན་ཕུང་གཡོ་བཞིན་པའི་གར་འཆམ་དེ་ལུ་ དཔའ་འཆམ་ཟེར་ཞུཝ་ཨིན། དེ་མི་ཡུལ་གྱི་གདུལ་བྱ་དད་པ་ཅན་ཚུ་ ཨྱོན་ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ་པོའི་ཞབས་དྲུང་ལུ་འདྲེན་པའི་ཐབས་ལུ་མཛད་ཡོདཔ་ཨིན་ནོ།

Pacham dance was introduced by Pema Lingpa after witnessing such a dance in the Copper-coloured realm of Padmasambhava which he visited. Pema Lingpa’s own biography clearly records his visionary journey to Zangdo Pelri or the Copper-coloured realm of Padmasambhava and also his experience of spiritual figures of pawo and pamo performing music constantly in the abode of Padmasambhava

ATSARA GOCHAM

Brief on Atsara Gocham Tamshing Lhendrup Chholing Tshechu by Khenpo Sonam Tashi, Principal of Pema Lingpa Central School པད་གླིང་དགེ་འདུན་སློབ་གྲྭ་ལྟེ་བ།

Joenla Ugyen Gatshel Lakhang begain with Atsara (Clown) Gocham, most common people think Atsara is widely Joker or playing in the ground, Atsara in Sanskrit called Lyopen Chhenpo, Nyeljorpa or Drubthopa.

ཨ་ཙ་རའི་རྒྱབ་ཁུངས།

སྐུ་གཟུགས་བཟང་པོ་ ད་རེས་རང་ལུགས་ལམ་སྲོལ་གྱི་ལས་རིམ་ནང་ལུ་ ཨ་ཙ་རའི་སྨྱོན་འཆམ་གྱི་སྐོར་ལས་ ལས་རིམ་ཅིག་ཞུ་ནི་ཨིན།

ཨ་ཙ་རའི་མྱོན་འཆམ་ཟེར་མི་འདི་འཆམ་རྐྱབ་པའི་སྐབས་ལུ་མེད་ཐབས་མེདཔ་ཅིག་ཨིན་མས། འཆམ་འདི་རྒྱ་གར་གྱི་གྲུབ་ཐོབ་དང་ རྣལ་འབྱོར་པ་ཚུ་གི་ མཛད་སྤྱོད་ལུ་ གཞི་བཞག་སྟེ་ མཛད་མཛདཔ་ཅིག་ཨིན་པས། འབྲུག་ལུ་སྒྲོམ་མཆོད་ཚེས་བཅུའི་སྐབས་ལུ་ ཨརྩ་ར་གིས་ཚུལ་མིན་གྱི་སྤྱོད་པ་སྣ་ཚོགས་འབད་ སྟོན་མི་དེ་ཡང་ ཆོས་ཉིད་ཀྱི་དོན་ མངོན་སུམ་ལུ་རྟོགས་པའི་གྲུབ་ཐོབ་ཚུ་གིས་ ལེགས་ཉེས་དང་ གཙང་བ་དེ་ལས་བཙོག་པ་ བཟང་ངན་གྱི་དབྱེ་བ་ འཇིག་རྟེན་པ་ལུ་ཡོད་པའི་རྣམ་རྟོག་ག་ར་སྤངས་ཏེ་ འཇིག་རྟེན་ལས་འདས་པའི་ འཁོར་འདས་རོ་མཉམ་གྱི་སྤྱོད་པ་ལུ་བཞུགས་པའི་བརྡ་མཚོན་ལུ་ ཕྱི་སྐྱ་གཏམ་དང་ ནང་དོན་གཏམ་གྱི་སྤྱོད་པ་སྣཚོགས་སྟོན་པའི་ཚུལ་སྟོནམ་ཨིན་མས།

ཨ་ཙ་ར་ཟེར་མི་འདི་ ཧེ་མ་ རྒྱ་གར་འཕགས་པའི་ཡུལ་ལུ་ གྲུབ་ཐོབ་བརྒྱད་དང་ཅུ་ཚུ་ གྲུབ་པའི་དབང་ཕྱུག་ཆེན་པོ་ བསམ་གྱི་མི་ཁྱབ་ཅིག་བྱོན་མི་ཚུ་མང་ཤོས་ཅིག་ རྒྱལཔོ་དང་བློན་པོའི་སྲས་ ལ་ལུ་ཅིག་ནི་ བྲམ་ཟེ་ཆེན་པོའི་བུ་ ཡོན་ཏན་སྟོབས་སྦྱོར་མངའ་ཐང་ཆེ་བའི་རིགས་ལས་བྱུང་མི་ཙང་ཙ་ཨིན་པས། མཁས་པ་འདི་ཚུ་ ཚེ་ད་ལྟོའི་བྱ་བ་ག་ར་ སྙིང་པོ་ཏིལ་གྱི་པགས་ཀོ་བཟུམ་ཅིག་ཡང་མེདཔ་འབད་མཐོང་སྟེ་ ཕམ་སྤུན་ཆ་ཚུ་གིས་ བཀག་ཆ་འབད་རུང་བཀག་མ་ཚུགས་པར་ ཚེ་འདི་དང་ཕྱི་མ་གཉིས་ཆ་ར་ལུ་ཕན་པའི་དམ་པའི་ཆོས་གྲུབ་པར་བྱོན་ཏེ་ མདོ་སྔགས་རིག་པའི་གནས་ལུ་མཁས་པར་སྦྱངས་ཏེ་གྲུབ་པ་ཐོབ་ཡོད་མི་ཚུ་ཨིན་པས། དེ་ལས་འཇིག་རྟེན་གྱི་སྣང་བ་ལུ་ འཛིན་པ་མེད་པའི་ས་ལུ་ཞུགས་པའི་བརྡ་ཚོན་ལུ་ འཆོལ་ལོང་དང་མཉམ་ཆུང་གི་ཆས་སྒྲིག་སྟེ་བཞུགས་ནི་འདི་གིས་ གྲུབ་ཐོབ་ཆེན་པོ་ཨ་ཅརྱ་ཟེར་ཞུ་སྲོལ་ཡོདཔ་ཨིན་རུང་ ཡོངས་གྲགས་ལུ་ཨ་ཙ་ར་ཟེར་དར་ཁྱབ་ཡར་སོ་ནུག།

མ་གཞི་ང་བཅས་རའི་རྒྱལ་ཁབ་ནང་ སྒྲོམ་མཆོད་ཚེས་བཅུའི་སྐབས་ལུ་ ཨ་ཙ་ར་གིས་ སྔར་གྱི་ཁྱུན་དང་འཁྲིལ་ཏེ་ འབད་སྲོལ་མ་འདྲཝ་ལེ་ཤ་ཡོད་མི་འདི་ཁུངས་དོན་སྦོམ་ཡོད་རུང་ ང་བཅས་ར་ལྟདམོ་བལྟ་མིའི་སྣང་བ་ལུ་ དགོད་བྲ་བསྒྱུར་དོ་བཟུམ་ཅིག་ལས་བརྒལ་ཏེ་ རྒྱུ་མཚན་ལྡན་པའི་ཁུངས་དོན་མ་ཤེས་ནི་འདི་གིས་ གུས་བཀུར་ཆུང་དོ་ཡོདཔ་ཨིན་པས། ཨིན་རུང་ སྤྱི་ལོ་༢༠༡༤ལུ་ རྒྱལ་གཞུང་ཟློས་གར་སློབ་སྦྱོང་སྤེལ་ཁང་གིས་འགོ་འདྲེན་ཐོག་ལུ་ ཨ་རྩ་ར་རྐྱབ་ནིའི་ཉམས་མྱོང་ཡོད་མི་དང་ ལམ་སྲོལ་གྱི་མཁས་དབང་ཚུ་ གྲོས་འཛོམས་ཀྱི་ཐོག་ལས་ སྤྱིར་བཏང་ཨ་ཙ་རའི་སྒྲིག་གཞི་དང་ ཨ་ཙ་རའི་ལཱ་འགན་དང་ཐོབ་དབང་ཚུའི་སྐོར་ལས་ གྲོས་འཛོམས་ཅིག་འབད་ཏེ་ཡོདཔ་ལས་ སྤྱིར་བཏང་ཨ་ཙ་ར་ཟེར་བའི་གོ་དོན་འདི་ ག་ཅི་ཨིན་ན་དང་ ཨ་ཙ་ར་ཐོན་དགོ་པའི་འབྱུང་ཁུངས་ཀྱི་སྐོར་ལས་བཤད་མི་ནང་་ཨ་ཙ་རའི་ལ་འགན་ངོ་མ་ཅིག་ཡང་ ་འཆམ་རྐྱབ་པའི་སྐབས་ལུ་ཞལ་འབགཔ་ཚུ་ལུ་ སྟབས་མ་བདེཝ་རེ་འཐོནམ་ད་ འཆམ་ཆས་བཅོ་ནི་དང་ ཞལ་འབགཔ་གི་ཐགཔ་བསྡམ་ནི་ཚུ་ལུ་ ཆ་རོགས་འབདཝ་ཨིན་པས། གསང་བ་ལྟར་དུ་འབད་བ་ཅིན་ གར་འཆམ་མཇལམི་ཚུ་ལུ་ འཇིག་རྟེན་་པའི་ལྟར་སྣང་ལུ་ དགྲ་གཉེན་དང་བཟང་ངན་གྱི་དབྱེ་བ་ཡོདཔ་སྦེ་མཐོང་ཏེ་འབད་རུང་ དོན་ལུ་རང་བཞིན་གྱིས་གྲུབ་སྟེ་མེད་པར་ ག་ར་སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱི་ངོ་བོ་ལས་ མ་འདསཔ་ཅིག་ཨིན་ཟེར་གསལ་སྟོན་འབད་བའི་ཚུལ་ཨིན་པས། ཨིན་རུང་སྤྱིར་བཏང་འཆམ་རྐྱབ་པའི་སྐབས་ འཆམ་གྱི་་རིགས་དང་འཁྲིལ་ཏེ་ ཨ་ཙ་ར་ཚུ་གིས་འབད་དགོ་པའི་ལཱ་འགན་ཚུ་ཡང་ལེ་ཤ་ཅིག་རང་ཡོདཔ་ཨིན། དེ་ཚུ་ ད་ལྟོ་ཚུན་ཚོད་ངག་རྒྱུན་གྱི་ཐོག་ལས་མ་གཏོགས་ ལོགས་སུ་སྦེ་ཡིག་ཐོག་ལུ་བཀོད་བཀོདཔ་ཅིག་ ག་ཏེ་ཡང་མེདཔ་་ཨིན་པས།

ག་ཅི་འབད་ཡིག་ཐོག་ལུ་བཀོད་དགོཔ་ཨིན་ནའི་སྐོར་ལས་སླབ་མི་འདི་བཙུགས་ནི།

ཨ་ཙ་རའི་སྤྱོད་པ་འདི་ཡ་མཚན་ཆེ་བའི་ གཞི་ཅིག་ཨིནམ་ལས་ ཕྱི་འཇིག་རྟེན་ཡོངས་གྲགས་ཀྱི་སྣང་བ་ལུ་ ཕམ་བུ་གཞི་དང་མི་མང་འཛོམས་ས་ལུ་ ཁྲེལ་དང་ངོ་ཚའི་སྣང་བ་ག་ནི་ཡང་མེད་པར་ དགོད་བྲ་བའི་ཚུལ་ལུ་རྣམ་འགྱུར་འདྲ་མི་འདྲ་ལེ་ཤ་སྟོན་མི་འདི་ འཇིག་རྟེན་པའི་འཛིན་པ་འདི་ དག་པའི་སྣང་བ་ལུ་ངོ་སྤྲོད་འབད་བའི་ཚུལ་སྟོནམ་ཨིན་མས། འབྲུག་རྒྱལ་ཁབ་ནང་ལུ་ཨ་རྩ་ར་་ལུ་རིགས་མ་འདྲཝ་ག་དེ་ཅིག་ཡོདཔ་ཨིན་ན་དང་ནམ་ལས་འབྱུང་འབྱུངམ་ཨིན་ནའི་སྐོར་ལས་བཤད་མི་ནང་་་་་་

འཇིག་རྟེན་པའི་དཔྱེ་གཏམ་ལུ་ རྒྱལཔོ་རེ་ལུ་ཁྲིམས་ལུགས་རེ།། བླམ་རེ་ལུ་ཆོས་ལུགས་རེ།།ལུང་པ་རེ་ལུ་ལུགས་སྲོལ་རེ་ཟེར་སླབ་སྲོལ་ཡོད་དོ་བཟུམ་སྦེ་ ཨ་ཙ་རའི་སྨྱོན་འཆམ་འདི་ཡང་ རྫོང་ཁག་དང་ལུང་ཕྱོགས་སོ་སོ་ལུ་ རང་སོའི་སྔར་སྲོལ་ལམ་ལུགས་དང་འཁྲིལ་ཏེ་ ཨ་རྩ་རའི་ལ་འགན་དང་བྱ་སྤྱོད་འདི་ཚུ་ དམིགས་བསལ་ལུ་མ་འདྲཝ་ཨ་རྩི་རེ་ཡོད་རུང་ སྤྱིར་བཏང་ཨ་རྩ་རའི་ཀུན་སྤྱོད་རྣམ་གཞག་འདི་ གཅིག་མཚུངས་སྦེ་ཡོདཔ་ཨིན་་མས། དཔལ་ལྡན་འབྲུག་པའི་རྒྱལ་ཁབ་འདི་ སྔོན་བྱོན་རྒྱལ་བ་གོང་མ་ཚུ་གི་སྦས་གནས་ཁྱད་པར་ཅན་ལུ་བྱིན་གྱི་རླབས་པའི་གནས་ཆེན་ རྫོང་གཞིས་དང་ལྷ་ཁང་དགོན་སྡེ་ཚུ་ནང་ ལོ་བསྟར་བཞིན་དུ་ བྱིན་རླབས་ཅན་གྱི་ཚེས་བཅུ་བཟུང་སྲོལ་ཡོདཔ་ཨིན། འདི་ནང་ཨ་ཙ་རའི་སྨྱོན་འཆམ་རྐྱབ་མི་འདི་ མི་མཁས་པ་རྟོགས་པ་ཉམས་ལེན་སྦོམ་ཡོད་མི་རྐྱངམ་ཅིག་གི་འབད་ཆོགཔ་ཨིན་རུང་ད་རེས་ནངས་པའི་ན་གཞོན་ཚུ་གི་ཨ་རྩ་རའི་འབགཔ་བཙུགས་སྟེ་འཆམ་རྐྱབ་མི་འདི་ མི་གང་རུང་ཅིག་གི་ཡང་འབད་བཏུབ་ཟེར་་བའི་བསམ་འཆར་བཀོད་མི་ཡང་འདུག།

དེ་བཟུམ་མའི་དུས་སྟོན་ཚེས་བཅུའི་སྐབས་ སྤྲུལ་པའི་ལྷ་དང་ལྷ་མོ་དང་ གཤིན་རྗེ་ལས་མཁན་གྱི་རྣམ་པ་སྦེ་བྱོན་མི་ག་ར་ མི་མང་ལུ་མཇལ་ཁ་གནངམ་ད་ གྲུབ་ཐོབ་པའི་སྤྱོད་པ་ཚུལ་འཛིན་མི་ ཨ་ཙ་ར་ཚུ་གིས་ཡང་ངོ་ཚ་དང་བྲལ་བའི་ རྣམ་པ་དགོད་བྲོའི་ཐོག་ལས་ མི་མང་ལུ་གཟིགས་འབུལ་ཞུ་ཡོདཔ་ཨིན། ཨིན་རུང་ ད་རེས་ནངས་པ་རྒྱལ་ཁབ་གོང་འཕེལ་གྱི་འགྲོས་དང་བསྟུན་ཏེ་ འབྲུག་པའི་དགོས་འདོད་འབྱུང་བའི་གཞི་མ་ སྔར་སྲོལ་བཟང་པོའི་ གཏེར་གྱི་གང་མི་འདི་ རིམ་གྱིས་འགྲིབ་པའི་ཚ་གྱང་འདི་རྒས་ཤོས་ཚུ་ལུ་སྦོམ་འབད་ལང་འདི་ཡོདཔ་ལས་ གེ་ར་གི་བདག་འཛིན་འབད་དགོཔ་འདི་གལ་ཆེ་ཟེར་ཞུ་ནི་ཨིན། བཀྲིན་ཆེ། ཞིབ་འཚོལ་དང་ཟིན་བྲིསཔ་ བསོད་ནམས་ལྷ་མོ།

 

PHAG CHAM AT JOENLA LAKHANG (ཕག་འཆམ་གྱི་འབྱུང་འཁུང)

 ​

Phag Cham of Joenla Ugyen Gatshel.

The most significance and opening mask dance of Joenla Ugyen Gatshel Lakhang, Radhi, Tashigang Dzongkhag is Phag cham (ཕག་འཆམ) or the Boar Dance. It is said that Phag cham was composed in the 15th century by Terton Rigzin Pema Lingpa was looking for a suitable place to build a monastery. It is said that, Terton Rigdzin Pema Lingpa had a vision, where Yidam Dorji Phagmo (ཡི་དམ་རྡོ་རྗེ་ཕག་མོ) or Vajravarahi, the board headed deity performed the dance and told him that he should learn this dance and perform it during the consecration ceremony of the temple. Pema Lingpa remembered the steps of the dance even after he woke up from the visionary dream. He wrote down the steps and made his followers learn the dance. To mark this auspicious occasion, Terton Rigdzin Pema Lingpa introduced the Boar Dance as the first one in the series of mask dances performed during the consecration ceremony of the monastery.

This sacred dance later came to be known as Phagcham. The foundation of the Tamzhing lhakhang is also said to have been dug by a boar, which is why the Phala Choepa festival was named. It is said that the pig borrowed deep into the soil and unearthed for the construction of temple. 

PHAG CHAM AT JOENLA UGYEN GATSHEL

Raksha Mangcham (Bardo Cham)

 

The Lord of Death (Shinje Choki Gyalpo))

 

Raksha Lango

 

 

རཀྴ་དམངས་འཆམ་གྱི་འབྱུང་ཁུངས།

རཀྴ་དམངས་འཆམ་ཟེར་མི་འདི་ དུས་རབས་ ༡༤ པའི་ནང་བྱོན་མི་ གཏེར་བཏོན་ཀརྨ་གླིང་པ་གིས་ མཛད་གནང་མི་བར་དོ་ཐོས་གྲོལ་ཆེན་མོའི་གོ་དོན་འགྲོ་བ་མི་ཚུ་ འཆི་ཁའི་བར་དོ་ལུ་འཁྱམས་ད་ རྒྱལ་བ་རྣམས་ཀྱི་མཁྱེན་བརྩེའི་ཐུགས་ཀྱིས་མ་བཟོད་པར་ དག་པའི་ཞིང་ཁམས་ལུ་འདྲེན་ནིའི་དོན་ལུ་ ཞི་ཁྲོའི་སྐུར་བཞེངས་ཏེ་བསུ་བ་ལུ་ཕེབས་རུང་ གསོན་པའི་དུས་སུ་ དཀོན་མཆོག་གསུམ་ལུ་དད་པ་དང་ མོས་གུས་ཆུང་མི་ཚུ་གིས་ རང་གི་སྐྱབས་གནས་ཀྱི་ལྷ་ཨིནམ་ ངོ་མ་ཤེས་པར་ འཇིགས་སྐྲག་བསྐྱེད་དེ་ དགྲ་ལུ་བཟུང་ནི་འདི་གིས་ ཡར་འདྲེན་མཛད་ཐབས་མ་བྱུངམ་ཨིན་མས། ཨིན་རུང་ སངས་རྒྱས་ཚུ་ ཐབས་རྣམས་པ་སྣ་ཚོགས་ཀྱི་སྒོ་ལས་ ཇི་སྲིད་འཁོར་བ་མ་སྟོང་གི་བར་དུ་ སེམས་ཅན་གྱི་འགྲོ་དོན་མ་མཛད་པར་ བཏང་སྙོམས་ལུ་ཡུདཔ་ཐེངས་ཅིག་ཡང་མ་བཞུགས་པར་ བར་དོའི་མཛད་ཚུལ་གཤིན་རྗེ་ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་དང་ ལས་འབྲས་དཀར་ནག་གི་ཕྱོགས་བཟུང་བའི་ ལས་མཁན་ཚུ་ལུ་སྤྲུལ་ཏེ་ སྡིག་ཅན་དམྱལ་འབུམ་དང་ དགེ་བ་ཅན་ཁྱིམ་བདག་དཔལ་བསྐྱེད་ལྟ་བུའི་སེམས་ཅན་ཚུ་ ལས་དཀར་ནག་གི་དབྱེ་བ་དྲང་པོར་ཕྱེས་ཏེ་ ཞི་བས་མི་འཐུལ་བའི་སེམས་ཅན་ཚུ་གནས་སྐབས་ངན་སོང་གི་སྡུག་བསྔལ་དྲག་པོའི་ཁྲིམས་ལུ་ མ་གཏང་ཐབས་མེད་རུང་ ངན་སོང་སྡིག་པའི་སྡུག་བསྔལ་མྱོང་སྟབས་ཀྱིས་ སྡིག་སྒྲིབ་དག་སྟེ་ རིམ་གྱིས་མཐོ་རིས་དང་ དག་པའི་ཞིང་ཁམས་ལུ་འདྲེན་ནི་དང་ ཆོས་ཐམས་ཅད་ དག་པ་དང་མི་དག་པའི་རྒྱུ་ལས་འབྱུངམ་ཨིན་པར་ རྟོགས་པའི་ཉམས་ལེན་མེད་རུང་ དཀར་པོ་དགེ་བའི་ལས་ལུ་དགའ་བའི་སེམས་ཅན་ཚུ་ དག་པའི་ཞིང་ལུ་གཏང་བའི་མཛད་ཚུལ་འཆམ་གྱི་ཐོག་ འགྲོ་བ་མི་ཚུ་ལུ་སྟོན་གནངམ་ཨིན་མས།

(Bardo cham) the intermediate mask dance significance

Bardo Dance is one of the most popular of the Kater Datang Cham or 'Pure Visionary Dance of Treasure Revealers'. Called the Bardo Raksha Mangcham or the 'The Group Dance of Intermediate Sate',  this  performance was originally revealed by Terton Karma Lingpa in the 14th century based on his treasure text known as karling zhitro. The Bardo is the state where the departed spirit exists with mental body (yid-lue) for a period of forty-nine days following death and before the next rebirth according to the Bardo Zhitro, a text written by Terma Karma Lingpa.

According to Vajrayana tradition, there  are five kinds of liberation ls such as seeing the sacred dance or movement, hearing the sacred chanting, wearing the prayer cord, touching the sacred objects,  amd taste of the sacred relics. this work by Karma Lingpa illustrates the first of these types of liberation. This is a very complex  and intricate dance that takes more than two hours to perform. The performers sit in two rows as they dance one at a time, allowing them much needed rest. An Ox-headed dancer leads the right hand row while the stag-headed dancer leads the left.

The significance of this dance is to remind people to be mindful in their actions during day-to-day life, as each choice has karmic effects. These effects will accumulate throughout life and then determine the nature of the next rebirth. The Bardo Cham illustrates the impermanence that surrounds all beings, and the ever-present reality of death. Specifically, it illustrates what happens during the Intermediate State, and how the deceased spirit undergoes judgment as the result of actions during life.

During the course of the dance, the Lord of Death, an emanation of Avalokiteshvara/Chenrigzee, arrives, carrying a karmic mirror in his hand. He is accompanied by two other figures: a White God on the right side and a Black Demon on the left. The Lord of Death,( Shinje Choki Gyalpo) enters the ground from the dance chamber and an orchestra of long and short trumpets, drums and bells lead the procession. The White God and Black Demon represent the virtuous and non-virtuous, both mind and actions. The White God, Lha Karpo, tries to support the deceased so that they are taken to the pure land, but the Black Demon (Dre Nagpo tries to interfere, encouraging the Lord of Death to banish the evil-doer.

Twenty-eight dancers comprise the full retinue, all of whom wear masks depicting different animal faces. Except for the fearful and aggressive Black Demon and the Lord of Death, all the masks have peaceful expressions. As the deceased encounter these animal faced beings in the Bardo, the beasts attempt to disrupt their journey on to the next rebirth. This dance explains and demonstrates how the animal faced guardian deities in the Bardo State judge of the deceased's evil and virtuous deeds. 

The lord of the death wears a res mask crowned with five skulls and with two long hanging bannera dangling from the ears. Black demon wears a terrifying black mask along with a black suit, with wild black hair and string of bells that cross his chest.  The sounds frighten sinful persons when be moves during the fast paced and aggressive dance he performs. The white god wears a peaceful white facemask clean clothes, and carries crystal beads in his hand.

Twenty-four dancers wear knee-length yellow silks with ornate patterns and each dancer has their own different mask. The dance master wears the red Ox-headed mask and represents the emanation of Manjushri, the embodiment of wisdom. He plays a very crucial role, serving as the main mediator between the Lord of Death and other deities. He is the first dancer who enters the compound. There are three additional attendant dancers—the Monkey-headed, Snake-headed, and Hog- headed —who play an important role in the search for the sinful and virtuous man. The Monkey-headed dancer carries the scale to weigh the white and black pebbles that represent the good and evil deeds done by the deceased.

The Snake-headed dancer carries a mirror to reflect the karma of deceased, and the Hog-headed dancer carries a counting board to keep the tally that will determine the dead person's fate. There are also two human characters. One is a sinful man wearing black clothes and a black mask, while the other, the virtuous man, has a white mask and white costume. The sinful man is called Nyelbum and virtuous man Khimdag Pelkid. It is said that Nyelbum belongs to a low level family, having an evil mind and many children in his lifetime, whereas Khimdag Pelkid is pious man that comes from a noble family.

The afterlife is presented much like a court proceeding, beginning from the opening of the case to the final verdict. Viewers watch the process of judgment played out before the Lord of Death. First, the sinful man

is brought forth to be judged. During this procedure, the Ox-headed dancer reports to the Lord of Death about the sinful man and his deeds during life. 

Following a thorough examination, he is sent to the lower realm represented by a strip of black cloth. Before he is sent to the lower realm, the Lord of Death reminds him that it is because of his own negative karma that he is being sent to the lower realm, where his negative karma can be purified after suffering as retribution for his acts. Much like a criminal he is free after his term is over. As the virtuous man is judged and found to have undertaken acts of positive karma, following his judgment, he is sent to the pure land with goddesses, carrying a white strip of cloth.

In this dance scene, twenty-four different animal-headed masks are employed: the Ox- headed (Raksha lango), hog, garuda, lion, Raven, bear, hind, hound, elephant, lake ox, domestic ox, yeti, gorila, goat, sheep, deer, hoopoe, dragon, crocodile, bat, red garuda, monkey, snake, and stag. They are arranged as in the photo.

Source: ritual mask dance book